LUẬN KHÍ MẠCH

Luận khí mạch

    Khí thông qua mạch mà vận hành. Mạch thì ẩn tàng trong đất. Khí và mạch không tách rời nhau, chỉ có điều là mạch thì hiển lộ tương đối rõ, còn khí thì ẩn khuất hơn. Khí vận hành trong đất, tràn bốc lên trên, sự vận hành của Khí là tùy theo hình thế, mà sự ngưng tụ của Khí cũng tùy theo hình thế. Khí vận hành thông suốt là Sinh, mà tắc nghẽn lại là Tử. Khí thừa gió mà tản mát, mà gió thì tùy Thủy mà tới, nên Khí thừa phong mà tán, khí gặp thủy phân giới thì ngưng lại, bởi Khí là mẹ của Thủy, nên dùng thủy mà ngăn thì Khí dừng.

    Sơn là nội khí, nhất định phải xúc kết ôn hòa, ẩm thấp để tinh khí ngưng tụ, không phân tán. Thủy là ngoại khí, nhất định phải ôm ấp vây bọc, để tinh khí ngưng tụ, không vận hành. Do đó nói dùng ngoại khí dùng để tụ tập nội khí, phân giới huyệt mạch cũng dùng thủy. Phân giới Long mạch cũng dùng thủy, nên nói còn dùng thủy để phân giới mạch. Mạch chia ra ba loại, tùy theo vị trí, gọi là Long mạch, Hiệp mạch và Huyệt mạch.

    Mạch có ba hình dạng: Mạch khởi phục là tùy theo tinh phong cao thấp mà vận hành, biên độ lớn thì ở dưới thấp, biên độ nhỏ thì ở trên cao. Mạch tiên đới là loại uốn lượn khúc khuỷu từ trên tinh phong bay xuống dưới thấp. Mạch bình thụ là loại mạch ở dưới đất bằng chỉ hơi nhô lên một tấm đệm. Mạch khởi phục thì khí tương đối dồn dập, mạch tiên đới thì khí tương đối hòa hoãn, còn mạch bình thụ thì khí tương đối tản mát.

    Khí mạch ở sơn lũng lấy hoạt động làm Sinh, lấy cương trực làm Tử, lấy ẩn hiện thấp thoáng làm chính hình, lấy thô trọc làm vô hình. Khí mạch ở bình địa sẽ thuộc loại thượng đẳng, nếu vận hành trên mặt đất như một đường màu xám, như rắn trườn trong cỏ chỉ thấy lưng.

    Nhìn chung thì việc quan sát khí mạch của địa lý phong thủy cũng không khác gì việc quan sát khí mạch con người trong Đông Y. Nhất định phải có khí mới có mạch, có mạch thì mới có khí. Đông Y thông qua việc chẩn mạch mà xác định khí thịnh hay suy. Phong Thủy Sư thông qua việc quan sát địa mạch mà kiểm chứng có khí hay không.